- Efekty rewitalizacji udowadniają, że kontekst ekologiczny i ekonomiczny są możliwe do pogodzenia przy realizacji tak wymagających projektów jak nadawanie drogom wodnym nowych funkcjonalności z poszanowaniem środowiska – mówi naukowczyni.  

Mottem przewodnim tegorocznego spotkania naukowców oraz gospodarzy i użytkowników śródlądowych dróg wodnych z całego świata były wyzwania związane ze zrównoważoną rewitalizacją kanałów wodnych z korzyścią dla środowiska. Miejsce obrad nie było przypadkowe. Kanał Bydgoski, będący częścią  Międzynarodowej Drogi Wodnej E70, świętuje 250-lecie powstania. Żegluga śródlądowa od wieków pełniła istotną funkcję gospodarczą i kulturową w dziejach ludzkości. Na przestrzeni wieków przechodziła wiele transformacji związanych ze zmieniającymi się kierunkami rozwoju  cywilizacyjnego.

- Obecnie, w obliczu zmieniających się kierunków klimatycznych, ekologicznych i urbanistycznych drogi wodne mogą wciąż przynosić liczne korzyści gospodarcze, społeczne i edukacyjne. Tym bardziej, że nowoczesne technologie mogą pomóc w ich rewitalizacji. Wymiana doświadczeń naukowców z projektantami  wykorzystującymi nowe narzędzia jest ważne szczególnie w projektach, w których koniecznie trzeba uwzględniać nie tylko korzyści ekonomiczne, ale i uwarunkowania ekologiczne  – mówi dr  inż. Marta Łapuszek.

Aspekty te podkreślali prelegenci i dyskutanci podczas trzech konferencyjnych paneli  tematycznych w Bydgoszczy: ,,Człowiek i jego aktywność”, ,,Woda, dziedzictwo i turystyka” oraz ,,Ekologia i technologia”. W ostatnim referat pt.  ,,Wybrane realizacje projektowe na stopniach wodnych Odrzańskiej Drogi Wodnej” przedstawiła ekspertka PK. Na przykładzie przebudowanego i zrewitalizowanego węzła wodnego „Krapkowice” pokazała, że współpraca naukowa może wspierać działania inwestorów i wykonawców na rzecz rozwoju zbilansowanego transportu rzecznego.

Podczas konferencji badaczka PK zaprezentowała doświadczenia zespołu specjalistów z PBW Inżynieria (reprezentowanego przez: mgr. inż. Janusza M. Filipczyka, mgr. inż. Pawła Doradę, mgr. inż. Dawida Kędzię), w którego pracach uczestniczyła.

– Projekt zrealizowany na zlecenie Wód Polskich przez PBW Inżynieria jest przykładem na to, że przebudowa istniejącej śluzy, budowa drugiej i przystosowanie obu do wymogów klasy V śródlądowej drogi wodnej nie musi kolidować z szeroko pojętymi wymogami przyrodniczymi i krajobrazowymi – podkreśla ekspertka. Realizując projekt zadbano  o utrzymanie szerokiego pasa 200-letnich dębów, zastosowanie ciągów komunikacyjnych z nawierzchnią przepuszczalną, konstrukcją syfonu umożliwiającego przeprawę rybom. Ponadto zadbano o istniejący zabytek hydrotechniki, którym jest tzw. ,,stara śluza” zaprojektowana jeszcze w czasach Pruskich w  1850 roku, wpisana do rejestru zabytków województwa opolskiego. – Śluza została zrewitalizowana wraz z jej elementami technicznymi, a eksponowane stare zabytkowe wrota będą stanowić atrakcję turystyczną. Istotnym elementem projektu było zrównoważone podejście do ukształtowania przestrzeni wokół obiektu z   minimalizacją efektów oddziaływania budowli na środowisko – zaznacza dr inż. Marta Łapuszek. Wsparcie Politechniki Krakowskiej w tak istotnej kwestii dla inwestycji w Krapkowicach, jaką była ocena ingerencji w środowisko przyrodnicze, to wynik podpisanej w 2022 r. umowy o współpracy naukowo-technicznej między uczelnią a PBW Inżynieria. – Dzięki porozumieniu mogliśmy wymieniać się opiniami i doświadczeniami w zakresie oceny przydatności wdrażanych nowatorskich rozwiązań technicznych – podkreśla specjalistka WIŚiE.

Jak opisują Wody Polskie w ramach modernizacji stopnia wodnego w Krapkowicach przebudowano istniejącą komorę śluzy pociągowej, powstała też nowa śluza pociągowa o długości 190 m i szerokości 12 m wraz z wyposażeniem technicznym, mechanicznym i hydraulicznym, spełniająca wymagania standardów europejskiej drogi wodnej.  Wykonane na obiekcie prace pozwalają na znaczne zaoszczędzenie wody oraz energii wykorzystywanej w czasie śluzowania. W ramach modernizacji powstały również nowa sterownia i awanporty, odcinkowo przełożono także koryto potoku Sonia, na którym wybudowano syfon. Projekt ten to największa od 100 lat inwestycja w Krapkowicach. Celem projektu, współfinansowanego ze środków unijnych, jest rozwój śródlądowej drogi wodnej na Odrze oraz usprawnienie niskoemisyjnych systemów transportu przyjaznych środowisku. Wykonane prace zapewniają bezawaryjność obiektów oraz ich niezawodność, umożliwiającą bezpieczną i bezproblemową żeglugę śródlądową – dla załóg jednostek pływających i obsługi śluzy.