Suchy zbiornik przeciwpowodziowy na rzece Bystrzyca Dusznicka w miejscowości Szalejów Górny.

We wtorek 30 lipca wiceprezesi Wód Polskich – Mateusz Balcerowicz i Jacek Jarząbek wizytowali Ziemię Kłodzką, gdzie trwają prace przeciwpowodziowe dla zwiększenia bezpieczeństwa mieszkańców. W czasie wizji terenowej, z udziałem pracowników Biura Koordynacji Projektu i Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu, dokonano przeglądu nowoczesnych zbiorników przeciwpowodziowych w Roztokach, Boboszowie, Krosnowicach i Szalejowie Górnym. Delegacja Wód Polskich udała się również do miast Ziemi Kłodzkiej, w których prowadzona jest modernizacja zabezpieczeń przeciwpowodziowych i obejrzała stan prac w miejscowościach Lądek-Zdrój, Stronie Śląskie, Długopole-Zdrój, Bystrzyca Kłodzka i Kłodzko.

- Wody Polskie kontynuują prace na ziemi kłodzkiej w celu ochrony życia i mienia mieszkańców oraz lokalnej infrastruktury i dziedzictwa kulturowego. Modernizujemy istniejącą infrastrukturę przeciwpowodziową w największych miastach regionu i likwidujemy wąskie gardła na Nysie Kłodzkiej i jej dopływach. Inwestycje pozwolą na bezpieczniejsze przejście fal powodziowych i wezbraniowych oraz zwiększą możliwości uniknięcia zagrożenia podtopieniami. Prace mają też swój prośrodowiskowy wymiar. Dzięki przebudowie istniejących progów na bystrza udrażniamy bariery migracyjne, odtwarzając ciągłość ekologiczną rzek  – powiedział Mateusz Balcerowicz, Zastępca Prezesa Wód Polskich ds. Ochrony przed Powodzią i Suszą

- Zbiorniki przeciwpowodziowe na ziemi kłodzkiej są przykładem nowoczesnej hydrotechniki. Wszystkie cztery poldery tworzą nowoczesny system, służący zarządzaniu przepływem wód wezbraniowych i mogą redukować falę powodziową. Obiekty są w pełni zautomatyzowane i wyposażone w system przekazywania danych z możliwością sterowania lokalnego, z centrum zarządzania zbiornikami na ziemi kłodzkiej, jak i z Centrum Operacyjnego Ochrony Przeciwpowodziowej RZGW we Wrocławiu – powiedział Jacek Jarząbek Zastępca Prezesa Wód Polskich ds. Ekonomicznych i Organizacyjnych.

Działania są prowadzone w ramach Projektu Ochrony Przeciwpowodziowej w Dorzeczu Odry i Wisły, realizowanego przez Wody Polskie, który jest współfinansowany przez Bank Światowy, przy wsparciu ze środków Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju, Banku Rozwoju Rady Europy oraz ze środków budżetu państwa.

Dlaczego Ziemia Kłodzka potrzebuje ochrony przeciwpowodziowej?

Ziemia Kłodzka, z racji swojego położenia, jest regionem szczególnie narażonym na powodzie. Jest to szczególnie ważne w dobie postępujących zmian klimatu, kiedy coraz częściej zmagamy się z opadami nawalnymi powodującymi powodzie błyskawiczne. Dlatego Wody Polskie od początku swojego funkcjonowania realizują kilkuetapową strategię przeciwpowodziową dla Ziemi Kłodzkiej.

W ramach ochrony czynnej zaplanowano budowę 4 polderów przeciwpowodziowych. Budowa nowych zbiorników była niezbędna, gdyż liczba i pojemność zbiorników przeciwpowodziowych na ziemi kłodzkiej była niewystarczająca. Ponad stuletnie zbiorniki w Międzygórzu i Stroniu Śląskim, wybudowane w reakcji po niszczycielskiej powodzi z 1897 roku pod kierunkiem profesora Intzego i doktora Bachmanna, nie mogły uchronić regionu od katastrofalnej powodzi, które wydarzyła się równo sto lat później – w 1997 roku. Życie straciło wówczas 20 osób, a znacznemu zniszczeniu uległo wiele miejscowości. W niektórych miejscowościach kataklizm powtórzył się w 1998 roku. Dlatego też powstanie systemu czterech nowych zbiorników było konieczne, po pierwsze ze względu na zmniejszenie kulminacji fal powodziowych i redukcję wielkości przepływów, po drugie z powodu zmniejszenia zagrożenia w dolinach rzek, na których są one zlokalizowane oraz pośrednio na rzece Nysie Kłodzkiej i tym samym w całej Ziemi Kłodzkiej.

W ramach ochrony biernej zaplanowano prace remontowo-odtworzeniowe na wybranych odcinkach Nysy Kłodzkiej, Białej Lądeckiej, Morawy, Bystrzycy Dusznickiej i Kamiennego Potoku. Inwestycje obejmują najbardziej zurbanizowanych miejscowości Ziemi Kłodzkiej: Duszniki-Zdrój, Szczytna, Polanica-Zdrój, Stronie Śląskie, Lądek-Zdrój, Międzylesie, Długopole-Zdrój, Bystrzyca Kłodzka oraz Kłodzko.

Modernizacja istniejących zabezpieczeń przeciwpowodziowych, w tym ponad stuletniej poniemieckiej infrastruktury, jest niezbędna ze względu na likwidację tzw. „wąskich gardeł” na Nysie Kłodzkiej i jej dopływach dla umożliwienia bezpieczniejszego przejścia fali wezbraniowej i uniknięcia zagrożenia podtopieniami.

Nowoczesne zbiorniki przeciwpowodziowe chronią już mieszkańców Ziemi Kłodzkiej

Nowe suche zbiorniki przeciwpowodziowe w Roztokach, Boboszowie, Krosnowicach i Szalejowie Górnym zostały wybudowane przez Wody Polskie w latach 2018-2023. Ich łączna pojemność retencyjna to 16 mln m3. Razem z istniejącymi wcześniej zbiornikami w Stroniu Śląskim i Międzygórzu są w stanie przechwycić ponad 18 mln m3 wody. Każdy z nowych zbiorników chroni bezpośrednio ponad 1200 osób, a ich współdziałanie wzmacnia ochronę 25-tysięcznego Kłodzka przed zagrożeniem wynikającym z bardzo gwałtownych wezbrań wody, charakterystycznych dla tego górzystego regionu.

Pierwszym, oddanym do użytku w 2021 roku, był zbiornik Roztoki na potoku Goworówka. Jego pojemność wynosi 2,7 mln m3, a powierzchnia zalewu przy maksymalnym piętrzeniu osiąga 48 ha. Jego zapora ma 15,5 m wysokości i 756 m długości.

Z kolei latem 2023 roku zakończono i oddano do użytku zbiornik Boboszów na Nysie Kłodzkiej. Jego pojemność to 1,4 mln m3, a powierzchnia zalewu przy maksymalnym piętrzeniu 21 ha. Wysokość zapory zbiornika wynosi 17 m, a jej długość to 230 m.

Równocześnie zakończono także budowę zbiornika Krosnowice na potoku Duna, którego pojemność to 1,9 mln m3, a powierzchnia zalewu przy maksymalnym piętrzeniu to 44 ha. Jego zapora ma 14 m wysokości i 452 m długości.

Największy ze zbudowanych zbiorników zlokalizowany w Szalejowie Górnym powstał jako ostatni pod koniec 2023 roku. Ma pojemność 9,9 mln m3 i może przejąć 2/3 całkowitego spływu wód ze zlewni Bystrzycy Dusznickiej. Powierzchnia zalewu przy maksymalnym piętrzeniu to 119 ha. Zapora zbiornika ma 21 m wysokości i 735 m długości.

Całkowity koszt realizacji projektu dla zadań z komponentu 2A w ramach POPDOW, obejmującego budowę wszystkich czterech zbiorników, wyniósł ponad 976 mln zł.

Modernizacja infrastruktury przeciwpowodziowej – z korzyścią dla ludzi i środowiska

Prace modernizacyjne są prowadzone aktualnie w 8 miastach w dolinie rzeki Nysy Kłodzkiej, Białej Lądeckiej i Bystrzycy Dusznickiej. To Kłodzko, Bystrzyca Kłodzka, Długopole-Zdrój i Międzylesie na Nysie Kłodzkiej, Stronie Śląskie i Lądek-Zdrój na Białej Lądeckiej oraz Polanica-Zdrój na Bystrzycy Dusznickiej i Szczytna na Kamiennym Potoku. W wypadku zadania na Bystrzycy Dusznickiej w Szczytnej i Dusznikach Zdroju trwa jeszcze proces pozyskiwania niezbędnych decyzji i pozwoleń. Na pozostałych odcinkach planuje się zakończenie prac do czerwca 2025 roku. Działania dotyczą przede wszystkim:

• remontów murów oporowych,
• budowy nowych ubezpieczeń brzegowych,
• zamiany progów na bystrza – udrożnienie barier dla migracji ryb
• budowy zapór przeciwrumowiskowych
• miejscowego zwiększenia światła mostów.

Wartość wszystkich aktualnie prowadzonych prac to ok. 300 mln zł. W każdej z miejscowości projekt najpierw został skonsultowany i przedyskutowany z mieszkańcami oraz lokalnymi samorządami, co w efekcie umożliwiło wypracowanie rozwiązań spełniających oczekiwania społeczeństwa. Wszystkie prace zostaną przeprowadzone przy minimalnej ingerencji w unikalne walory przyrodnicze i architektoniczne regionu. Działania, podobnie jak budowa nowych zbiorników, są prowadzone z najwyższą dbałością o środowisko naturalne i pod nadzorem przyrodników.

Budowa zbiorników została zrealizowana zgodnie z wszelkimi wymogami środowiskowymi i technicznymi. Ponad 85% ich czaszy została pozostawiona w stanie naturalnym. Konstrukcja obiektów umożliwia migrację ryb.

W Krosnowicach zawieszono budki lęgowe dla pliszki górskiej i skrzynki dla nietoperzy. Nasadzono 7,7 tys. drzew iglastych i liściastych. Blisko 8,4 tys. krzewów posadzono jako odnowę grądowych i łęgowych siedlisk przyrodniczych.

Z kolei w Boboszowie stworzone zostały granitowe komory dla nietoperzy. Kompensacje przyrodnicze obejmowały między innymi nasadzenia ponad 7,5 tys. drzew iglastych i liściastych, blisko 6,6 tys. krzewów, w tym odnowę siedlisk przyrodniczych łęgowych oraz lasów klonowo-lipowych na zboczach. Zawieszono 260 szt. budek lęgowych dla ptaków różnego typu, 42 szt. skrzynek dla nietoperzy oraz platformę lęgową dla bociana czarnego.

Natomiast w Roztokach stworzono granitowe komory dla nietoperzy. Kompensacje przyrodnicze obejmowały nasadzenia ponad 21 tys. drzew iglastych i liściastych, blisko 20 tys. krzewów oraz odnowę siedlisk łęgowych i łąkowych.

W związku z budową zbiornika w Szalejowie Górnym nasadzono drzewa i krzewy charakterystyczne dla siedlisk 91E0 (łęgi) na powierzchni 2,9 ha oraz dla siedlisk 9180 (jaworzyny i lasy klonowo – lipowe) na powierzchni 1 ha. Dokonano również nasadzeń roślinności gatunków rodzimych (m.in. głogu i tarniny) na pow. ok. 5 ha. Dodatkowo zamontowano 4 budki lęgowe dla pluszcza i pliszki górskiej na rzece Bystrzyca Dusznicka oraz 3 platformy i 92 budki lęgowe dla ptaków, jak również platformę lęgową dla puchacza. Wykonano także montaż 50 skrzynek lęgowych dla nietoperzy.