Statutowym zadaniem Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie jest wykonywanie prac w ramach utrzymywania wód oraz pozostałego mienia skarbu Państwa związanego z gospodarką wodną. Co więcej jest to również obowiązek prawny. Prawo wodne obliguje Wody Polskie, jako właściciela publicznych śródlądowych wód powierzchniowych, do utrzymania wód w należytym stanie przy uwzględnieniu konieczności osiągnięcia celów środowiskowych.

 

Dlaczego Wody Polskie prowadzą prace utrzymaniowe?

Oprócz wyżej wspomnianego obowiązku, nałożonego przez ustawodawcę, Wody Polskie realizują prace w utrzymaniowe dla osiągnięcia wymiernych efektów, których celem jest bezpieczeństwo powodziowe, zapewnienie możliwości korzystania z wód przez różnych użytkowników, utrzymanie szlaków wodnych czy zachowanie niezawodności technicznej urządzeń wodnych.

Prawo wodne precyzuje, że realizacja prac utrzymaniowych ma zapewnić:

• ochronę przed powodzią lub usuwanie skutków powodzi
• spływ lodu oraz przeciwdziałanie powstawaniu niekorzystnych zjawisk lodowych
• warunki umożliwiające korzystanie z wód, w tym utrzymywania zwierciadła wody na poziomie umożliwiającym funkcjonowanie urządzeń wodnych, obiektów mostowych, rurociągów, linii energetycznych, linii telekomunikacyjnych oraz innych urządzeń
• warunki eksploatacyjne śródlądowych dróg wodnych określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 42 ust. 4 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o żegludze śródlądowej
• działanie urządzeń wodnych, w szczególności ich odpowiedniego stanu technicznego i funkcjonalnego.

Należy przy tym podkreślić, że Wody Polskie dokładają wszelkich starań, by realizować prace z poszanowaniem obowiązujących przepisów prawa i ze szczególnym uwzględnieniem wymogów środowiskowych.

 

Czy prace utrzymaniowe mogą wywierać pozytywny wpływ na środowisko naturalne?

Coraz mocniej odczuwamy zmiany klimatyczne, czego dostrzegalnym dowodem jest zmiana struktury opadów – długie okresy bezopadowe powodują susze, a krótkie, ale punktowe i gwałtowne opady powodują podtopienia i powodzie. Oba zjawiska są niekorzystne i powodują duże straty społeczne, gospodarcze, a także środowiskowe. Dlatego też realizacja prac utrzymaniowych musi być celowa i uwzględniać współczesne wyzwania związane ze zmianami klimatu.

Czy działania utrzymaniowe mogą wywierać wpływ na środowisko naturalne? Odpowiedź brzmi tak, dlatego też wymagają one przemyślanego podejścia, które łączy kwestie techniczne z aspektami ekologicznymi i ochroną przyrody. To zrównoważone podejście do zarządzania wodami, które poprzez synergię tych działań pozwala na wypracowanie skutecznych rozwiązań, które służą realizacji ustawowych celów prac.

Wody Polskie wykonują roboty w razie pilnej i uzasadnionej konieczności, z uwzględnieniem przepisów prawa ochrony środowiska i o ochronie przyrody. Koniecznością taką jest np. powódź, a roboty w tym przypadku są poprzedzone przeglądem cieków i obiektów hydrotechnicznych inwentaryzacją powstałych szkód i określeniem najpilniejszych prac do realizacji.

Czy prace utrzymaniowe mogą wywierać pozytywny wpływ na środowisko naturalne? Tutaj odpowiedź również brzmi tak, ponieważ Wody Polskie przy planowaniu zadań utrzymaniowych uwzględniają dobre praktyki realizacji prac. Ich sukcesywne wdrażania wpływa korzystnie na poprawę ilości i jakości zasobów wodnych oraz łagodzi skutki zmian klimatu. Oznacza to, że nasza gospodarka wodna jest bardziej odporna na zjawiska ekstremalne w postaci powodzi i suszy. To korzyść dla społeczeństwa, gospodarki i środowiska naturalnego.

 

Co Wody Polskie robią w ramach utrzymania wód?

Po pierwsze znów należy podkreślić kwestie prawne, gdyż zakres prac utrzymaniowych jest wskazany w ustawie Prawo wodne. Dokładnie mówiąc, katalog prac konserwacyjnych wód został określony w art. 227 ust. 3 Prawa wodnego. W jaki sposób utrzymuje się wody? Ustawodawca wskazał 8 możliwych działań, do których należy:

1) wykaszanie roślin z dna oraz brzegów śródlądowych wód powierzchniowych

2) usuwanie roślin pływających i korzeniących się w dnie śródlądowych wód powierzchniowych

3) usuwanie drzew i krzewów porastających dno oraz brzegi śródlądowych wód powierzchniowych

4) usuwanie ze śródlądowych wód powierzchniowych przeszkód naturalnych oraz wynikających z działalności człowieka

5) zasypywanie wyrw w brzegach i dnie śródlądowych wód powierzchniowych oraz ich zabudowa biologiczna

6) udrażnianie śródlądowych wód powierzchniowych przez usuwanie zatorów utrudniających swobodny przepływ wód oraz usuwanie namułów i rumoszu

7) remont lub konserwacja urządzeń stanowiących własność właściciela wód:

a) ubezpieczeń w obrębie urządzeń wodnych,

b) budowli regulacyjnych;

8) rozbiórka lub modyfikacja tam bobrowych oraz zasypywanie nor bobrów lub nor innych zwierząt w brzegach śródlądowych wód powierzchniowych.

Powyższe prace wymagają dokonania zgłoszenia w trybie art. 118 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska.

Należy jednak podkreślić, że prace utrzymaniowe powinny być realizowane w okresie jesienno-zimowym, poza okresem lęgowym zwierząt. Dlatego też prace prowadzone w terminie od 15 sierpnia do końca lutego nie wymagają zgłoszenia do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska.

 

Prace utrzymaniowe to także utrzymanie wałów przeciwpowodziowych

Wały przeciwpowodziowe pełnią kluczową rolę w ochronie zabudowy na terenach zalewowych. Aby zachować ich funkcjonalność i zapewnić bezpieczeństwo, konieczne jest przeprowadzanie prac utrzymaniowych.

Wały przeciwpowodziowe jako obiekty budowlane, wymagają wykonywania okresowych przeglądów oraz kontroli stanu technicznego. Przeglądy umożliwiają wskazanie ewentualnych uszkodzeń wałów, występowania przesiąków bądź wskazują na konieczność przeprowadzenia remontów lub przebudowy wałów, w celu zachowania ich funkcji.

Dodatkowo prowadzone są prace konserwacyjne występujących na danym obiekcie budowli wałowych takich jak przepusty wałowe, śluzy wałowe czy syfony. Zakres prac jest ustalany indywidualnie i uzależniony od rodzaju budowli związanej funkcjonalnie z wałem przeciwpowodziowym.

 

Instrukcja gospodarowania wodą – klucz do zarządzania obiektem hydrotechnicznym

Wody Polskie administrują i utrzymują główne zbiorniki przeciwpowodziowe i wielofunkcyjne. Współpracują również z administratorami zbiorników należących do innych podmiotów w zakresie prowadzonych przez nie gospodarki wodnej.

Sterowanie odpływem polega na jego zwiększeniu lub zmniejszeniu zgodnie z aktualnymi potrzebami gospodarki wodnej oraz ochrony przed powodzią i suszą. Sterowanie odpływem odbywa się zgodnie z zasadami określonymi w instrukcji gospodarowania wodą danego obiektu, zatwierdzoną pozwoleniem wodnoprawnym.

Instrukcja gospodarowania wodą jest dokumentem wymaganym prawnie dla każdej budowli piętrzącej o wysokości piętrzenia powyżej 1 metra oraz wyposażonej w urządzenia umożliwiające regulowanie przepływu.

Podstawową funkcją Instrukcji jest określenie sposobu gospodarowania wodą w normalnych warunkach użytkowania, ale także w okresie powodzi, występowania zjawisk lodowych, w przypadku wystąpienia awarii oraz w okresie występowania zjawiska suszy.

Zasady opisane w instrukcji są ustalane indywidualnie dla każdego obiektu z uwzględnieniem jego parametrów technicznych, hydrologii piętrzonego cieku oraz funkcji zbiornika.