W ostatnich 10 latach Katowickie Wodociągi wprowadziły szereg zmian w gospodarce wodomierzowej. W 2011 roku rozpoczęły wdrażanie odczytów radiowych, dwa lata później dotychczasowy program, w którym prowadzona była ewidencja wodomierzy na potrzeby rozliczeń z odbiorcami, został zastąpiony nowym modułem w kompleksowym systemie. Ta zmiana pozwoliła na uporządkowanie gospodarki wodomierzowej i wyeliminowanie nieścisłości. Zarówno wdrożenie zdalnych odczytów, jak i uporządkowanie gospodarki wodomierzowej, stanowiły dla Katowickich Wodociągów projekty z obszaru strategicznego.

Uporządkowanie gospodarki wodomierzowej w systemie TP Media

Zarządzanie procesami w Katowickich Wodociągach wspierane jest przez system TP Media. Po wdrożeniu w systemie modułu do prowadzenia gospodarki wodomierzowej, korzystając z danych z dotychczas użytkowanego programu rozliczeniowego, okazało się, że informacje dotyczące wodomierzy w znaczny sposób odbiegają od rzeczywistych.

W roku 2013 Katowickie Wodociągi podjęły decyzję o uporządkowaniu gospodarki wodomierzowej. Zadanie to zostało potraktowane jako jedno z priorytetowych i stanowiło projekt strategiczny spółki. W ramach projektu została dokonana:

• weryfikacja stanu wodomierzy w magazynach poszczególnych oddziałów eksploatacji sieci wodociągowej;
• likwidacja wodomierzy nieznajdujących się w magazynach, a istniejących w systemie TP Media;
• weryfikacja w terenie informacji zawartych w systemie TP Media ze stanem rzeczywistym oraz trwałe przyporządkowanie do magazynu oddziałowego wodomierzy znajdujących się u odbiorców;
• wprowadzenie poprawek do programu TP Media umożliwiających usprawnienie w prowadzaniu wymian wodomierzy;
• poszerzenie programu TP Media o funkcjonalność umożliwiającą import danych z odczytów radiowych lub drogą GPRS;
• optymalizacja wykorzystania wszystkich możliwości programu TP Media:
  • wprowadzenie możliwości wprowadzania wodomierzy za pomocą skanera kodów kreskowych – matrix, co ułatwia pracę i eliminuje błędy przy przepisywaniu numerów wodomierzy oraz błędnego przydzielenia do grupy wodomierzy;
  • dostosowanie zakładki „Typy Wodomierzy”, tak aby mogły się w miej znaleźć wodomierze po ocenie zgodności (MID).

Wdrożenie zdalnych odczytów wodomierzy

W  2011 roku Katowickie Wodociągi rozpoczęły wdrażanie zdalnego odczytu wodomierzy. Początkowo system był wprowadzany w ramach projektu pilotażowego i obejmował pięć wytypowanych obszarów miasta. Wybrano wówczas dwa systemy odczytu radiowego – firmy Itron i Diehl. W kolejnym etapie, po przetestowaniu i zdobyciu pierwszych doświadczeń, zapadła decyzja o dalszym rozszerzaniu obszarów objętych zdalnym odczytem. Wówczas firma zdecydowała o rozpoczęciu montażu także systemu stacjonarnego GPRS. Świadomie proces rozbudowy zdalnego odczytu został zaplanowany na 7 lat, co pozwoliło na rozłożenie kosztów wdrożenia systemu oraz równomierne rozłożenie liczby wodomierzy do legalizacji w danym roku. Ten aspekt jest istotny ze względu na optymalizację pracy monterów wodomierzowych oraz pozwala na ujednolicenie wydatków na gospodarkę wodomierzową na przestrzeni kliku lat. Obecnie system zdalnego odczytu wodomierzy obejmuje 99 proc. wszystkich wodomierzy głównych na sieci eksploatowanej przez Katowickie Wodociągi.

W trakcie wprowadzania odczytu radiowego pojawiły się problemy współodczytu wodomierzy głównych z podlicznikami mierzącymi wodę bezpowrotnie zużytą. Do tej pory klienci stosowali jako podliczniki wodomierze różnych producentów, co zmuszało do stosowania różnych metod odczytu – wodomierz główny był odczytywany radiowo, natomiast podliczniki metodą tradycyjną. W większości przypadków nie było możliwości dokonania równoczesnego odczytu wodomierza głównego i  podliczników, co powodowało problemy w zakresie dokładności rozliczeń. Spółka stworzyła więc usługę umożliwiającą zakup, wymianę i montaż wodomierza mierzącego wodę bezpowrotnie zużytą, dostosowanego do odczytu radiowego. Z takiego rozwiązania skorzystało już około 88 proc. klientów.

Zadaniem, które jeszcze stoi przed Katowickimi Wodociągami, jest szersze objęcie odczytem radiowym wodomierzy w  budynkach wielolokalowych oraz wodomierzy na cele p.poż.

W ostatnich latach firma obserwuje wzrost świadomości technicznej wśród właścicieli i zarządców budynków wielorodzinnych i to z myślą o nich przygotowała usługę doradztwa technicznego w zakresie bilansowania wodomierza głównego z podlicznikami. Usługa polega na sprawdzeniu każdego wodomierza oraz punktu czerpalnego pod względem poprawności montażu i działania. Sugeruje montaż wodomierzy o  tym samym lub większym współczynniku R. Pozwala to na znaczne zredukowanie różnic pomiędzy zużyciem rejestrowanym przez wodomierz główny i podliczniki.

Doświadczenia eksploatacyjne

Katowickie Wodociągi zdecydowały o  montowaniu na sieci wodomierzy o  konstrukcji jednostrumieniowej klasy C oraz wolumetrycznej. Są to wodomierze o  dużej klasie dokładności pomiaru. Ich komora pomiarowa wykonana jest z materiałów, które pozwalają na obrót nawet przy niewielkim strumieniu wody. Są jednak mniej odporne na kamień oraz opiłki powstające podczas wykonywania podłączenia przyłącza do głównego wodociągu.

Z doświadczeń firmy wynika, że około 17 proc.  wodomierzy po ściągnięciu z sieci nie nadaje się do ponownej legalizacji. Przyczyną niesprawności jest zazwyczaj:

• zatarta oś,
• opiłki żelaza, które zarastają magnes na mechanizmie przekazującym,
• zanieczyszczenie komory pomiarowej kamieniem, piaskiem i  wiórami powstałymi podczas przewiertów, które zacierają powierzchnie oraz łożyska,
• zanieczyszczenie płyty górnej.

Dla trwałości wodomierza duże znaczenie ma czystość przepływającej przez niego wody. Ważne jest, by woda dostarczana do obiorców nie ulegała wtórnemu zanieczyszczaniu. Większość zanieczyszczeń zatrzymuje się na filtrach znajdujących się na wlocie wodomierzy. Mając to na uwadze spółka dba o jakość sieci i przestrzeganie procedur podczas realizacji prac. Służą temu także wymiany magistrali, sieci głównych oraz przyłączy. Firma dokłada starań, by działania związane z wymianą sieci i przyłączaniem nowych klientów były prowadzone z dużą kulturą techniczną. Podczas wymiany sieci wodociągowej nowy przewód poddawany jest najpierw płukaniu, a następnie dezynfekcji. Wszystkie te działania prowadzą do coraz rzadszych zanieczyszczeń wodomierzy.

Czas na zmiany

Zgodnie z aktualnymi przepisami, wodomierz posiada cechę legalizacyjną ważną przez 5 lat. Zakłada się, że powinien przepracować w sieci dwa okresy legalizacyjne, czyli 10 lat. Moduły radiowe, ze względu na wytrzymałość baterii, także mają określoną żywotność. Producenci obu systemów stosowanych przez Katowickie Wodociągi – Itron i Diehl – przewidują 12 letni okres sprawnego działania swoich urządzeń. Z doświadczeń Katowickich Wodociągów wynika jednak, że jest to uzależnione od miejsca montażu modułu, gdyż moduły zanurzone w wodzie działają krócej, do 7 lat. Moduły GPRS ze względu na nieporównywalnie większą ilość przesyłanych danych przez urządzenie mają żywotność do 5 lat.

W przyszłym roku będą tracić swoje właściwość wodomierze z modułami radiowymi, zakupione w 2011 roku. Od tego czasu na rynku pojawiły się nowe technologie, pozwalające na odczyt modułów z większej odległości, wykorzystujące inne pasma, pozwalające na zbieranie danych z wielu modułów jednocześnie. Katowickie Wodociągi będą w przyszłości stały przed decyzją, czy w związku z koniecznością zakupu wodomierzy z  nowymi modułami do zdalnego odczytu, wybrać nową technologię czy pozostać przy dotychczasowych rozwiązaniach. Za jednym i drugim rozwiązaniem są argumenty „za”, jak i „przeciw”.

 

Artykuł został opublikowany w nr 3/2020 magazynu Kierunek Wod-Kan