Wprowadzenie gospodarki o  obiegu zamkniętym to jeden z priorytetów Komisji Europejskiej, która niemal pięć lat temu opublikowała pakiet aktów prawnych wraz z propozycjami zmian w dyrektywach odpadowych. Efekty, licząc od teraz, widoczne mają być za 10 lat. Celem jest osiągnięcie do 2030 r. ponownego użycia i recyklingu: 65% odpadów komunalnych, 75% odpadów opakowaniowych, a ponadto 10% składowanych odpadów komunalnych oraz 0% składowania odpadów segregowanych.

Gospodarka obiegu zamkniętego

Jak twierdzi Dorota Burchart-Korol w, celem gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ) jest zmniejszenie ilości odpadów do zera, a  projektowanie poszczególnych elementów produktu powinno uwzględniać ich demontaż, przetworzenie i ponowne wykorzystanie. Podstawową cechą gospodarki cyrkulacyjnej jest systemowe myślenie, zgodnie z którym produkt jest traktowany jako jeden z elementów cyklu życia, uwzględniając etapy przetwarzania i wielokrotnego wykorzystania. Z kolei dr inż. Joanna Zarębska w stwierdza, że tego typu gospodarka polega na zamknięciu cyklu życia wyrobów, w których produkt nie trafia do kosza i na wysypisko po zakończeniu jego użytkowania, ale zostaje ponownie wykorzystany poprzez odzysk i recykling. Ta koncepcja dotyczy również recyklingu wewnątrzprodukcyjnego i tzw. giełdy odpadów. Natomiast E. Jastrzębska w uważa, że GOZ to nie tylko zmiany w działaniu, lecz przede wszystkim w myśleniu. Zrównoważona perspektywa musi zostać wprowadzona już na etapie projektowania, determinując stosowane dalej rozwiązania technologiczne i systemowe. GOZ przekłada się zatem zarówno na nowe rozwiązania, jak i nowe modele biznesowe, w każdym aspekcie wymagając ścisłej współpracy w poszukiwaniu interdyscyplinarnych rozwiązań i zapewnieniu ich skalowalności. 

Przykłady gospodarki obiegu zamkniętego rur z polietylenu

W gospodarce obiegu zamkniętego dużą rolę do odegrania mają firmy z sektora wodno-kanalizacyjnego, począwszy od tych zamawiających usługi, poprzez projektantów, producentów i wykonawców. GOZ, a co za tym idzie – zrównoważony rozwój, to element codziennej działalności spółki Uponor Infra, mającej ponad 60 lat doświadczenia w produkcji rur i kształtek z tworzyw sztucznych na potrzeby budowy i renowacji sieci wod-kan. W minionym roku rury polietylenowe DN1000 tej firmy wykorzystano m.in. do budowy tymczasowego rurociągu w Warszawie, w efekcie czego wyeliminowano awaryjny zrzut ścieków nieoczyszczonych do Wisły. Rok później te same rury, dostarczone przez Uponor Infra w 2019 r., zdemontowane i zdezynfekowane, wykorzystano ponownie do tego samego celu.

Warszawska inwestycja to przykład gospodarki obiegu zamkniętego. Technologia PE umożliwiła w 2019 r. budowę rurociągu w zaledwie osiem dni (szybka praca oznacza mniejszą emisję; zgrzewanie rurociągu trwało 6,5 dnia), a po demontażu przewody przeznaczono do odsprzedaży i ponownego wykorzystania – tym razem do budowy kolejnego rurociągu tymczasowego. Długa żywotność w odniesieniu do rur PE-HD to jednak nie wyjątek, a reguła. Podobnie było w przypadku jednej z inwestycji koncernu KGHM – rury służące do transportu szlamu po kilkunastu latach działania zdemontowano i odsprzedano do powtórnego wykorzystana (wymieniono je nie z uwagi na zły stan, ale potrzebę montażu przewodów o większej przepustowości). Nowy rurociąg również został wykonany z polietylenu w technologii PE-HD.

Gospodarka wodna dla przyszłych pokoleń

Zgodnie z założeniami GOZ odpady poprodukcyjne powstałe w trakcie produkcji rur PE w zakładzie firmy Uponor Infra nie trafiają na składowiska, a są mielone i zawracane do produkcji. Są przeznaczone np. do produkcji przewodów grawitacyjnych (systemy ciśnieniowe produkuje się z czystego surowca PE, natomiast w przypadku grawitacyjnych dopuszcza się stosowanie własnych materiałów wtórnych). Część z nich jest też odsprzedawana – produkuje się z nich np. doniczki na kwiaty czy kołpaki.

Cały artykuł został opublikowany w nr 4/2020 magazynu Kierunek Wod-Kan