Ważnym elementem realizacji zadań jest wsparcie środków europejskich, a także współpraca z samorządami. 

W dobie zmian klimatu i wiążącej się z nimi zmiany rozkładu opadów, coraz częściej zmagamy się z problemem powodzi i podtopień. Ochrona przeciwpowodziowa należy do kluczowych zadań Wód Polskich, dlatego niezbędna jest realizacja dwutorowych działań. Po pierwsze, zwiększanie potencjału przeciwpowodziowego – głównie przez zwiększanie retencji wód. Po drugie, utrzymanie w dobrym stanie istniejącej infrastruktury i zasobów, by móc z nich korzystać w jak najbardziej efektywny sposób. Duże wsparcie przy realizacji zadań niosą finansowe środki z Unii Europejskiej, o które Wody Polskie aktywnie się ubiegają, a także współpraca z innymi podmiotami, zwłaszcza miejscowym samorządem.

 

Nowy zbiornik przeciwpowodziowy na Podkarpaciu

Mieszkańcy Sędziszowa Małopolskiego, zamieszkanego przez ponad 12 tysięcy osób, zyskają zbiornik przeciwpowodziowy, który wzmocni ich bezpieczeństwo.

Miasto położone w województwie podkarpackim w ostatnich latach kilka razy doświadczało podtopień, które wiązały się ze znacznymi stratami społecznymi, gospodarczymi i środowiskowymi. Niszczenie zabudowy, własności publicznej i prywatnej, zalewanie i zanieczyszczenie studni, sieci kanalizacyjnych oraz niekontrolowane przedostanie się do środowiska substancji chemicznych i odpadów były niekorzystnymi skutkami powodzi. Dlatego też zwiększenie retencji i możliwość przechwytywania wód powodziowych są niezbędne dla skutecznej ochrony mieszkańców.

Wody Polskie RZGW w Rzeszowie 5 września 2024 roku podpisały umowę na wykonanie suchego zbiornika przeciwpowodziowego „Góra Ropczycka”,  zlokalizowanego na rzece Budzisz, którego zadaniem będzie ochrona przeciwpowodziowa Sędziszowa Małopolskiego.

Planowany zbiornik o powierzchni 58 ha będzie w stanie przechwycić i zmagazynować 2,29 mln m3 wody. Głównym elementem obiektu będzie ziemna zapora czołowa o długości 468 m, wysokości 6 m i szerokości 10 m.  W dolnej części zapory zostanie usytuowana samoczynna budowla upustowa prowadząca wody o przepływach niskich i średnich oraz przelew stokowy, którego rolą będzie bezpieczne przeprowadzenie wód w przypadku całkowitego wypełnienia zbiornika.

Wartość planowanych do wykonania robót  wynosi łącznie 32, 86 mln zł, z czego 27,93 mln zł to dotacja ze środków Unii Europejskiej, którą Wody Polskie pozyskały z programu operacyjnego województwa podkarpackiego pn. „Fundusze Europejskie dla Podkarpacia na lata 2021-2027”.

 

Remonty zbiorników w województwie świętokrzyskim

Skuteczna ochrona przeciwpowodziowa to również utrzymanie zbiorników przeciwpowodziowych w dobrym stanie, by zachować niezawodność ich działania.

W październiku Wody Polskie RZGW w Warszawie rozpoczęły remont zbiornika wodnego Brody Iłżeckie na rzece Kamiennej. Zbiornik o powierzchni 260 ha może zretencjonować maksymalnie 7,59 mln m3 wody. Chroni on mieszkańców terenów położonych poniżej w dolinie rzeki Kamiennej, wraz z miastem Ostrowiec Świętokrzyski.

W ramach prac Wody Polskie wyremontują zaporę czołową  i umocnienia koryta odpływowego, a także wybudują system kontrolno-odpływowy zapory. Celem zadania jest poprawa bezpieczeństwa przeciwpowodziowego. Remont zbiornika zakończy się jeszcze w 2024 roku, a wartość prac wynosi około 4 mln zł.

Co ciekawe, prace wpisują się również w ochronę dziedzictwa historyczno-kulturowego województwa świętokrzyskiego, gdyż wyremontowany zostanie zabytkowy jaz Staszica z 1840 roku, wykonany z kamiennych ciosów w stylu klasycystycznym. Jest to pamiątka po przemysłowej historii regionu i symbol koncepcji zakładu fabryk żelaznych na rzece Kamiennej realizowanej przez Stanisława Staszica.

We wrześniu natomiast rozpoczął się remont zbiornika wodnego Cedzyna. Zbiornik o powierzchni 64 ha może zretencjonować maksymalnie 1,55 mln m3 wody. Choć jest on przede wszystkim zalewem rekreacyjnym dla mieszkańców Kielc, w kryzysowych sytuacjach może pełnić funkcje przeciwpowodziowe.

Wody Polskie RZGW w Krakowie aktualnie prowadzą prace konserwacyjne, których celem jest zabezpieczenie i doszczelnienie korpusu zapory, aby zapobiec ewentualnym przeciekom na skarpie. To kontynuacja działań konserwacyjnych z lat 2021-2023. Zgodnie z harmonogramem, prace na zbiorniku Cedzyna powinny zakończyć się w listopadzie.

 

Zwiększamy retencję w zlewniach rolniczych województwa warmińsko-mazurskiego

Retencja wód jest najskuteczniejszym rozwiązaniem w przeciwdziałaniu skutkom jednocześnie dwóch niszczących żywiołów – suszy i powodzi. Zwiększanie retencji jest ważne m.in. w zlewniach rolniczych, przekładając się na możliwość wzrostu produktywności gleby, przy ograniczeniu ryzyka suszy i podtopień, przynosi wymierne korzyści gospodarcze.

Wody Polskie RZGW w Białymstoku podpisało umowę na realizację prac dla poprawy retencji zlewni rzeki Dymer oraz przeciwdziałania lokalnym podtopieniom. Efektem inwestycji będzie stworzenie warunków umożliwiających rolnicze użytkowanie gruntów po obu stronach rzeki, polepszenie zdolności produkcyjnych gleby, ułatwienie jej uprawiania oraz poprawa stosunków wodno-gruntowych.

W ramach prac nastąpi odtworzenie – kształtowanie przekroju podłużnego i poprzecznego oraz układu poziomego koryta rzeki Dymer na długości 1,51 km. Roboty będą polegały na umocnieniu stopy skarpy opaską faszynową oraz obsiew skarp na biowłókninie. Przy mostach na skarpach zostaną ułożone materace gabionowe. W celu redukcji dużego spadku zaprojektowano kaskadę z trzech progów gabionowych, wykonanych z materacy siatkowo-kamiennych wypełnionych kamieniem łamanym. Zaplanowano też rozbiórkę istniejącej zdekapitalizowanej zastawki żelbetowej oraz odmulenie rzeki na wlocie w jezioro Kraksy.

Wartość prac wynosi 1,6 mln zł, a ich zakończenie planowane jest na marzec 2025 roku. Zadanie jest finansowane ze środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) na lata 2014–2020. Umowa o przyznaniu pomocy na realizację inwestycji została zawarta z Samorządem Województwa Warmińsko-Mazurskiego.

 

Prace interwencyjne na rzece Bug

Oprócz planowanych inwestycji czy prac utrzymaniowych, ważnym zadaniem Wód Polskich jest realizowanie pilnych prac interwencyjnych, ważnych m.in. z punktu widzenia ochrony przeciwpowodziowej czy interesu publicznego. Udrażnianie rzek z powstałych zatorów ma znaczenie w ochronie przyległych terenów przed podtopieniami, jak również zapewnia możliwość korzystania z drogi wodnej.

W październiku silny wiatr dokonał licznych wyłomów w drzewostanie porastającym brzegi Bugu, uniemożliwiając regularne patrolowanie rzeki przez jednostki pływające Straży Granicznej. Na prośbę Komendanta Nadbużańskiego Oddziału Straży Granicznej w Chełmie Wody Polskie ZZ w Białej Podlaskiej (RZGW w Lublinie) dokonał awaryjnego usuwania zatorów na rzece Bug. Dzięki temu patrole pograniczników odzyskały możliwość patrolowania granicznego odcina rzeki Bug z Ukrainą i Białorusią.

Zapewnienie bezpieczeństwa powodziowego możliwe jest dzięki inwestycjom przeciwpowodziowym oraz współpracy z samorządami terytorialnymi i lokalną społecznością. Właściwe planowanie przestrzenne oraz inwestycje w błękitno-zieloną infrastrukturę, aby wody opadowe miały się gdzie bezpiecznie gromadzić to działania, które prowadzone punktowo i obszarowo na terenie całej zlewni przekładają się na zmniejszenie zagrożenia powodziowego w czasie wezbrań i powodzi.