Przyszłość

Żegluga śródlądowa i odnawialne źródła energii

Żegluga śródlądowa jest jedną z gałęzi transportu promowanych zarówno przez Komisję Europejską jak i państwa członkowskie UE. W grudniu 2018 roku Rada Unii Europejskiej (w tym Komisja Europejska) przyjęła dokument polityczny pod nazwą Konkluzje Rady dotyczące transportu śródlądowego (Inland Waterway Transport- see its potential and promote it!)  a następnie Parlament Europejski[1] przyjął rezolucję w tej sprawie, w lutym 2019 roku. Zarówno Rada UE jak i Parlament oraz Komisja Europejska są zgodne co do następujących faktów:

1. rozwój transportu śródlądowego przyczyni się do zmniejszenia negatywnych efektów związanych z tradycyjnym transportem, przeniesienie transportu z dróg na rzeki pozwoli na bardziej efektywne zużycie energii oraz zwiększy udział paliw alternatywnych w ogólnym miksie energetycznym, co wpłynie korzystnie na realizację postanowień określonych w Porozumieniu Paryskim (2015) dotyczącym celów globalnej polityki klimatycznej;
2. przeniesienie transportu na rzeki spowoduje zmniejszenie poziomu hałasu, wypadkowości oraz korków na drogach i spowoduje, że zmniejszy się zapotrzebowanie na przeznaczanie coraz większych terenów pod budowę nowych dróg;
3. podkreślono również, że wciąż istnieje możliwość rozwoju zdolności transportowych na drogach wodnych, a dalszy ich rozwój wiąże się z relatywnie niskimi kosztami nakładów inwestycyjnych na infrastrukturę (np. w porównaniu do kolei).

Co ważne, Parlament Europejski zwrócił również uwagę na fakt, że  ​​do 2050 roku 80% ludności UE będzie mieszkać na obszarach miejskich, co znacząco zwiększy popyt na transport publiczny i konieczne będzie usprawnienie logistyki miejskiej. W opinii Parlamentu dalsza rozbudowa istniejącej infrastruktury lądowej jest często trudna i kosztowna i wobec tego państwa członkowskie zostały wezwane do włączenia żeglugi śródlądowej w politykę miejską i portową oraz do pełnego wykorzystania jej potencjału w zakresie transportu towarów i pasażerów, biorąc pod uwagę fakt, że wiele miast UE znajduje się wzdłuż dróg wodnych. Działania takie w opinii Parlamentu znacznie przyczynią się do celu poprawy jakości życia i zmniejszenia natężenia ruchu (korków) na drogach. Parlament zalecił również wykorzystanie synergii między sieciami czystej energii a sieciami dróg wodnych w celu optymalnego wykorzystania energii wodnej wytwarzanej na drogach wodnych, energii wiatrowej w portach i innych czystych źródłach energii w celu zaopatrzenia transportu, gospodarstw domowych i przemysłu, przy jednoczesnej minimalizacji kosztów dystrybucji. Co istotne Parlament wezwał również Komisję Europejską do zwrócenia uwagi na fakt, że zdolność do śluzowania ma zasadnicze znaczenie dla skutecznego i zrównoważonego transportu w głębi lądu oraz że śluzy odgrywają ważną rolę w zarządzaniu bezpieczną regulacją wody i w wytwarzaniu czystej energii – zobowiązał Komisję Europejską do zarezerwowania wystarczających środków w budżecie unijnym po roku 2021 na ich rewitalizację, modernizację i odnowienie.

Warto pamiętać również, że od 2013 roku obowiązuje rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1315/2013 z dnia 11 grudnia 2013 roku w sprawie unijnych wytycznych dotyczących rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej. Zgodnie z treścią tego rozporządzenia rzeki, kanały oraz jeziora powinny być utrzymywane w taki sposób, aby zapewnić im dobry stan nawigacyjny, biorąc jednocześnie pod uwagę obowiązujące prawo ochrony środowiska w Europie.

Warto dodać, że Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie intensyfikuje swoje działania związane z poprawą warunków żeglugowych, m.in. na Odrze. W ubiegłym roku został uruchomiony Stopień Wodny Malczyce. W tym roku zostały ogłoszone przetargi na wykonanie dokumentacji projektowej kolejnych stopni wodnych – Lubiąża i Ścinawy.

Zgodnie z bieżącymi danymi INE (Inland Navigation Europe – inicjatywa Komisji Europejskiej oraz sektora), gospodarka wodna jest istotną częścią gospodarki UE, tworząc 5,4 mln miejsc pracy (około 2,25% wszystkich miejsc pracy w Europie) i generując obecnie 500 mld EUR czyli 3,4% PKB UE rocznie). Ponadto transport wodny umożliwia prawie 90% handlu międzynarodowego, 80% zewnętrznego handlu UE i 40% wewnętrznego handlu UE. Turystyka wodna notuje co roku rozwój w dwucyfrowym tempie.

[1] http://www.europarl.europa.eu/doceo/document/B-8-2019-0079_EN.html?redirect

Joanna Kopczyńska
Zastępca Prezesa Wód Polskich ds. zarządzania środowiskiem wodnym