Geologia to nie tylko badanie budowy Ziemi i poszukiwanie złóż, ale też efektywna ochrona środowiska oraz zapobieganie katastrofom geologicznym. W Państwowym Instytucie Geologicznym - PIB prace są prowadzone dwutorowo: analizowane są wpływy naturalnych zagrożeń na ludzi i środowisko oraz badany jest wpływ działalności człowieka na środowisko naturalne.

Tematyka projektów realizowanych w Instytucie z zakresu ochrony środowiska i hydrogeologii jest bardzo szeroka. PIG-PIB zajmuje się głównie:

- rozpoznawaniem, bilansowaniem i ochroną wód podziemnych,

- obserwacją stanu środowiska gruntowo-wodnego dla określenia wpływu działalności człowieka,

- określaniem ryzyka środowiskowego różnego typu działalności i inwestycji,

- planowaniem działań w zakresie ochrony środowiska, w tym gospodarki odpadami,

- opracowywaniem nowych metod analitycznych i wdrażaniem nowoczesnych technologii do metodyki badawczej.

Czysta woda zdrowia doda

Dostęp do dobrej jakości wody pitnej jest wyznacznikiem cywilizacyjnego rozwoju. Dlatego w ramach państwowej służby hydrogeologicznej zasoby wód podziemnych w całym kraju są badane i dokumentowane. Prace te obejmują w szczególności:

- wykonywanie pomiarów, obserwacji i badań hydrogeologicznych dla oceny stanu ilościowego i chemicznego wód podziemnych,

- gromadzenie, przetwarzanie, archiwizowanie i udostępnianie informacji hydrogeologicznych, rozpoznawanie i bilansowanie wód podziemnych, w tym określenie stanu użytkowania zasobów wód podziemnych, a bieżące analizy i oceny sytuacji hydrogeologicznej.

Naszym stałym zadaniem jest utrzymywanie i modernizacja hydrogeologicznych urządzeń pomiarowych oraz infrastruktury sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych (SOBWP). Realizujemy także zadania związane z oceną zagrożeń wód podziemnych oraz ich ochroną. Jeden z trwających projektów dotyczy efektywnego zarządzania zlewnią intensywnie użytkowaną rolniczo, narażoną na zanieczyszczenie związkami azotu.

Ważną częścią działalności PIG-PIB stanowią prace badawczo-rozpoznawcze w rejonach stwierdzonych lub przypuszczalnych zanieczyszczeń wód podziemnych. Zespół ds. badań zanieczyszczeń wód podziemnych, reagując niezwłocznie na zgłoszenie o stwierdzonym zanieczyszczeniu, określa charakter i rozległość zanieczyszczenia, podejmując jednocześnie działania w celu ujawnienia jego źródła oraz wskazuje działania zaradcze.

Jednym z naszych ciekawszych zadań było zbadanie zawartości substancji czynnych farmaceutyków w wodach podziemnych. Wstępna analiza wykazała obecność farmaceutyków w ponad 40% zbadanych punktów. Stężenia badanych substancji były przeważnie bardzo niskie, nie mniej jednak ich obecność w wodzie jest dowodem na przenikanie zanieczyszczeń bytowo-komunalnych do środowiska wód podziemnych.

Podstawą oceny stopnia zanieczyszczenia środowiska i jakości wód są analizy chemiczne, które wykonuje Laboratorium Chemiczne PIG-PIB. Rocznie wykonuje się tu prawie 300 tys. oznaczeń różnych parametrów w ponad 50 tys. próbkach.

Grunt to wiedza

Równie ważna, jak woda, jest powierzchnia ziemi - grunty i gleby. Od wielu lat zajmujemy się oceną stanu chemicznego środowiska gruntowo-wodnego i pomagamy przywrócić stan naturalny terenom zanieczyszczonym i zdegradowanym. Wytyczamy kierunki i wdrażamy dobre praktyki w gospodarce odpadami i minimalizowaniu negatywnego wpływu składowania odpadów.

Wprowadzamy rozwiązania informatyczne i przetwarzania geoinformacji do lepszego zarządzania zasobami środowiska przyrodniczego. Wreszcie - rozpoznajemy i dokumentujemy osuwiska oraz tereny potencjalnie zagrożone ruchami masowymi w całej Polsce.

Instytut świadczy usługi doradcze i konsultacje w zakresie gospodarki odpadami, a także opracowuje ekspertyzy i raporty dla organów administracji rządowej i samorządowej oraz dla podmiotów gospodarczych. Zakres usług obejmuje m.in. szerokie spektrum zagadnień dotyczących charakterystyki odpadów oraz możliwych sposobów ich zagospodarowania w kontekście obowiązujących przepisów prawa.

Podróże po mapie

Instytut gromadzi, opracowuje i przetwarza informacje przestrzenne dotyczące wielu elementów środowiska przyrodniczego, takich jak gospodarka kopalinami, wraz z elementami górnictwa, wód podziemnych i powierzchniowych, sposobu użytkowania terenu czy warunków budowlanych, zagrożeń naturalnych (potencjał radonowy, zagrożenie osuwiskami, podtopieniami) i antropogenicznych (szkody górnicze, leje depresji). Pod tym właśnie kątem eksperci Instytutu zajmują się również obszarami i obiektami objętymi ochroną prawną, stanem chemicznym środowisk wodnych i gleb, obszarami predysponowanymi (bezpiecznymi dla zachowania stanu środowiska) do lokalizowania przedsięwzięć uciążliwych lub potencjalnie uciążliwych dla środowiska, w tym składowiskami poszczególnych typów odpadów, istniejącymi i zlikwidowanymi zakładami uciążliwymi lub potencjalnie uciążliwymi dla środowiska (Baza Danych Antropopresja).

Wymienione dane oraz wiele innych są prezentowane na Mapie Geośrodowiskowej Polski w skali 1:50 000.

Dobry plan to podstawa

PIG-PIB opracowuje również dokumenty strategiczne z zakresu ochrony środowiska. Są to:

- programy ochrony środowiska,

- prognozy oddziaływania na środowisko,

- raporty z wykonania programów ochrony środowiska.

Są to dokumenty, których obowiązek wykonanie nakłada na władze województw, powiatów i gmin obowiązujące prawo. Mają one zapewniać efektywne zarządzanie ochroną środowiska na danym obszarze. Specjaliści PIG-PIB zdobyli w tej materii wieloletnie doświadczenie i opracowali autorską metodykę tworzenia tego typu dokumentów, zapewniającą zachowanie wysokich standardów.