Hanna Krajewska o służebności przesyłu
Zaopatrywanie społeczności lokalnych w wodę czy zapewnienie odprowadzania ścieków przez przedsiębiorstwa przesyłowe ma niewątpliwie szczególne znaczenie gospodarcze i społeczne, a świadczone przez przedsiębiorstwo przesyłowe usługi mają charakter quasi-publiczny.
Działalność ta musi się odbywać za pomocą sieci, instalacji i urządzeń, które jednak posadowione są na cudzych gruntach. Spowodowało to konieczność ograniczania właścicieli nieruchomości w zakresie wyłącznego korzystania z nieruchomości. Z tego powodu ustawodawca wprowadził szczególną konstrukcję prawną, jaką jest służebność przesyłu, która pozwala nie tylko na regulowanie tytułu prawnego do gruntu na przyszłość, ale i w stosunku do zaszłości, czyli przypadków korzystania przez przedsiębiorców przesyłowych z cudzych nieruchomości bez tytułu prawnego.
Służebności przesyłu uregulowana została przez ustawodawcę w art. 305 k.c, w myśl którego „nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia o których mowa w art. 49 § 1 k.c., prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń”.
Podobnie jak inne ograniczone prawa rzeczowe, służebności przesyłu powstają przede wszystkim w trybie umownym. W przypadku gdy właściciel nieruchomości nie wyrazi zgody na ustanowienie w drodze umowy służebności przesyłu na rzecz przedsiębiorstwa, to wówczas przedsiębiorstwo ma prawo wystąpić na drogę postępowania sądowego, celem ustanowienia służebności przesyłu za odpowiednim wynagrodzeniem (art. 305 § 1). Istnieje również możliwość nabycia służebności przesyłu w trybie art. 292 k.c w zw. z art. 305(4), tj. w drodze zasiedzenia przy spełnieniu określonych przesłanek.
Wobec przywrócenia właściwej roli prawu własności, a co za tym idzie coraz większej liczby roszczeń właścicieli nieruchomości wysuwanych w stosunku do przedsiębiorstw przesyłowych w związku z brakiem tytułów prawnych do gruntu, instytucja służebności przesyłu odgrywa bardzo istotną rolę w działalności przedsiębiorstw przesyłowych, choćby poprzez pozyskanie nieruchomości w celu realizacji nowych inwestycji.
Hanna Krajewska, Prezes Zarządu Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w m.st. Warszawie S.A., weźmie udział w debacie „Służebność przesyłu”, która odbędzie 6 listopada podczas XVII Kongresu WOD-KAN-EKO 2014.
