– Gospodarowanie wodami to jedna z kluczowych spraw dla rolnictwa. W tej kwestii konieczna jest współpraca pomiędzy samorządem rolniczym a Wodami Polskimi – powiedział Przemysław Daca Prezes PGW WP podczas spotkania z zarządem Krajowej Rady Izb Rolniczych na czele z jej Prezesem – Wiktorem Szmulewiczem.

To jedno z wielu roboczych spotkań, których celem jest wypracowanie rozwiązań, jakie mogą organiczyć straty w rolnictwie wywołane suszą i innymi skrajnymi zjawiskami hydrologicznymi, jak lokalne podtopienia spowodowane przez nawalne deszcze.

Ostatnie lata pokazały, że w Polsce konieczne jest kompleksowe i zrównoważone gospodarowanie wodami. Postępująca susza w naszym kraju niszczyła uprawy – żywność drożała, wiele rzek i zbiorników wodnych wysychało, a niektóre gminy wprowadzały ograniczenia związane z korzystaniem z wody wodociągowej. Ulewne deszcze na przełomie maja i czerwca – zrówno w ubiegłym, jak i tym roku – również powodowały straty. Jakby tego było mało – wieloletnie zaniedbania w zakresie gospodarowania wodą, melioracji czy retencji w naszym kraju są bardzo duże, a ta sytuacja – coraz częściej daje się we znaki, zwłaszcza rolnictwu.

Potrzeba działania

Już w lutym Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie podjęło decyzję, aby zamknąć wszelkiego rodzaju urządzenia piętrzące na rzekach – oczywiście, biorąc przy tym pod uwagę aktualne warunki hydro-meteorologiczne. W normalnych warunkach robi się to dopiero w okresie kwietniowo-majowym, po przejściu wód roztopowych. W tym roku śniegu zimą nie było, to i wód roztopowych nie musieliśmy się obawiać. Za to ich braku, a więc suszy już wczesną wiosną – owszem.

– Szukaliśmy innowacyjnych rozwiązań. Bo działania standardowe podejmujemy na bieżąco – są to zadania planowane odpowiednio wcześniej, jak np. prace utrzymaniowe i inwestycyjne w poszczególnych zlewniach rzek – mówi Krzysztof Woś, Zastępca Prezesa Wód Polskich ds. Ochrony przed Powodzią i Suszą. – Dlatego, rozważając działania niestandardowe, doszliśmy do wniosku, że musimy zaproponować coś więcej w celu przeciwdziałania suszy. Zaczęliśmy więc realizować koncepcję retencji korytowej – wyjaśnia.

Mała retencja – szybkie efekty

W związku z realizacją programu retencji korytowej, każdy Zarząd Zlewni, wskazał na swoim obszarze te cieki wodne, które mają największe znaczenie dla produkcji rolnej. Następnie, wśród nich wytypowano do zrobienia – wyremontowania lub wybudowania - 627 urządzeń wodnych, takich jak jazy czy zastawki. Dzięki temu retencja ma się zwiększyć o ok. 32 mln m3 wody. Program ma być zrealizowany w ciągu trzech najbliższych lat. Budżet to 157 mln zł, z czego ok. 60 mln zł będzie wydanych już w tym roku.

Wyższe plony

Co prawda program korytowy pozwoli na retencjonowanie tylko 1% wody w Polsce, jednak trzeba przy tym brać pod uwagę, że koszty będą tu stosunkowo niewielkie, a efekty bardzo szybkie – rolnicy odczują je niemal natychmiast na swoich polach. Według szacunków, w ten sposób efekt bezpośredniego i pośredniego nawodnienia obejmie ok. 300 tys. ha pól.

Myśl globalnie, działaj lokalnie!

W myśl powyższej zasady, w Polsce powstał pilotażowy program kształtowania zasobów wodnych na terenach rolniczych i tworzone są Lokalne Partnerstwa ds. Wody koordynowane przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, a w jego ramach – Ośrodki Doradztwa Rolniczego.

– Przetestujemy te Partnerstwa na razie w wybranych powiatach. Mogą one być rzeczywiście dobrą drogą do zinwentaryzowania wszystkich problemów związanych z dostępnością wody, ale też wskazania jej zasobów. Pomogą nam określić, jak korzystać z wody i co trzeba zrobić na danym terenie, jeśli będzie jej tam stosunkowo mało. Biorą w nich udział samorządy, przedstawiciele Wód Polskich, spółki wodne, ale też np. rolnicy, osoby indywidualne, organizacje społeczne i Ośrodki Doradztwa Rolniczego – wymienia minister rolnictwa.

Odpowiedzialność za wodę

Już teraz widać pierwsze efekty Lokalnych Partnerstw ds. Wody – PGW Wody Polskie oraz wspomniana wyżej gmina Drelów podpisały porozumienie w sprawie nawodnień na terenie gminy. Samorząd lokalny będzie finansował melioracje szczegółowe, dzięki czemu działania podjęte wcześniej przez Wody Polskie w zakresie retencji korytowej będą znacznie bardziej efektywne.

Wiedzy nigdy dosyć

Równolegle do Lokalnych Partnerstw, PGW Wody Polskie prowadzi w całym kraju spotkania z rolnikami, których tereny znajdują się „pod wpływem” państwowych urządzeń wodnych. Omawiane są na nich kwestie dostępności wody na danym terenie, co należy zrobić, aby było jej więcej, ale też co rolnik może zrobić, jeśli chodzi o obowiązujące prawo w zakresie możliwości wykonania studni czy zbiornika wodnego, o jakich parametrach może on powstać, kiedy konieczne jest zgłoszenie, a kiedy pozwolenie wodno-prawne.